ഈ ക്ഷേത്രങ്ങൾ സന്ദർശിച്ചാൽ ഉത്തരേന്ത്യയുടെ സമ്പന്നമായ സാംസ്കാരികവും ആത്മീയവുമായ വശങ്ങൾ അറിയാൻ സാധിക്കും. ഈ ഉത്തരേന്ത്യൻ ക്ഷേത്രങ്ങൾക്കൊപ്പം ഇന്ത്യയുടെ സമ്പന്നമായ സാംസ്കാരികവും ആത്മീയവുമായ വശങ്ങളിലേക്ക് ആഴ്ന്നിറങ്ങാം.
വൈവിധ്യമാർന്ന സംസ്‌കാരങ്ങളുടെ നാടാണ് ഇന്ത്യ. ഓരോ സംസ്ഥാനവും വ്യത്യസ്തമായ പാരമ്പര്യങ്ങളുടെയും ഭാഷകളുടെയും വിശ്വാസങ്ങളുടെയും പാചകരീതികളുടെയും തനതായ ശൈലകളെ നമ്മുടെ രാജ്യം പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. വസ്ത്രങ്ങൾ, ഉത്സവങ്ങൾ, പ്രധാനമായി ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ വാസ്തുവിദ്യ എന്നിവയുൾപ്പെടെ ഇവിടുത്തെ ജീവിതത്തിൻ്റെ എല്ലാ മേഖലകളിലും ഈ വൈവിധ്യം പ്രകടമാണ്. പുരാതനമായ സ്ഥലങ്ങളും സമ്പന്നമായ ചരിത്രവും അഗാധമായ വിശ്വാസവുമുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ സമൂഹത്തിൻ്റെ അവിഭാജ്യ ഘടകമാണ്. ഉത്തരേന്ത്യയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിലൂടെ ഒരു ആത്മീയ യാത്ര ആരംഭിക്കുമ്പോൾ, ഈ നിർമ്മിതികൾ ദക്ഷിണേന്ത്യൻ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള ദ്രാവിഡ ശൈലിയിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായ നാഗര അല്ലെങ്കിൽ ഇന്തോ-ആര്യൻ ശൈലിയെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നതായി വ്യക്തമാകും. ഈ ക്ഷേത്രങ്ങൾ സന്ദർശിച്ചാൽ ഉത്തരേന്ത്യയുടെ സമ്പന്നമായ സാംസ്കാരികവും ആത്മീയവുമായ വശങ്ങൾ അറിയാൻ സാധിക്കും.
ഉത്തരേന്ത്യൻ ക്ഷേത്രങ്ങൾ പലപ്പോഴും പർവതങ്ങളോടും കുന്നുകളോടും സാമ്യമുള്ളതാണ്, ദേവനെ പ്രതിഷ്ഠിക്കുന്ന ഗർഭ ഗൃഹത്തിന് മുകളിലുള്ള ശിഖരത്തിലോ ഗോപുരത്തിലോ പ്രത്യേക ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. സമർപ്പിത പ്രതിഷ്ഠയെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ഓരോ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെയും സവിശേഷതകൾ വ്യത്യാസപ്പെടാം. വാസ്തുവിദ്യയ്ക്ക് അപ്പുറം, ക്ഷേത്രാനുഭവത്തിൽ ആചാരങ്ങളും സ്ഥലങ്ങളും സുപ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. എങ്കിലും, പ്രാദേശിക വൈവിധ്യങ്ങൾ കണക്കിലെടുക്കാതെ എല്ലാ ഇന്ത്യൻ ക്ഷേത്രങ്ങളെയും ഒന്നിപ്പിക്കുന്നത്, അവ പ്രദാനം ചെയ്യുന്ന ആന്തരിക സമാധാനവും ആത്മീയ ആശ്വാസവുമാണ്. ഇതാ ചില ഉത്തരേന്ത്യൻ ക്ഷേത്രങ്ങളെ പരിചയപ്പെടാം.
വൈഷ്ണോ ദേവി, ജമ്മു കശ്‍മീർ
സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് 1,585 മീറ്റർ (5,200 അടി) ഉയരത്തിൽ ജമ്മുവിലെ താഴ്‌വരകൾക്കിടയിൽ ത്രികൂട കുന്നുകളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന മാതാ വൈഷ്ണോ ദേവിയുടെ ഗുഹാക്ഷേത്രം ഹിന്ദുമതത്തിലെ ഏറ്റവും വിശുദ്ധമായ തീർഥാടനങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്. ഐതിഹ്യമനുസരിച്ച്, വൈഷ്ണവി ദേവി തൻ്റെ ഭൂരിഭാഗം സമയവും ഇവിടെ ആത്മീയ ആചാരങ്ങൾക്കും തപസ്സിനുമായി സമർപ്പിച്ചു. ടുവിൽ ഈ വിശുദ്ധ ഗുഹയിലെ തൻ്റെ സ്രഷ്ടാക്കളുടെ ജ്യോതിഷ രൂപവുമായി തൻ്റെ മനുഷ്യരൂപം ലയിപ്പിച്ചു. കത്രയിലെ അടിത്തട്ടിൽ നിന്ന് 12 കിലോമീറ്റർ ട്രെക്കിംഗ് ആവശ്യമുള്ള സ്ഥലമായതിനാൽ ഈ ക്ഷേത്രം ഭക്തരെയും ട്രെക്കർമാരെയും ആകർഷിക്കുന്നു. തീർത്ഥാടകർ ആരാധിക്കുന്ന പിൻഡീസ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന മൂന്ന് പാറക്കൂട്ടങ്ങൾ ഗുഹയിലുണ്ട്. ശ്രീകോവിലിൽ പ്രതിമകളോ വിഗ്രഹങ്ങളോ ഇല്ലെന്നത് കൗതുകകരമാണ്. വർഷം മുഴുവനും ക്ഷേത്രം തുറന്നിരിക്കും.
സന്ദർശിക്കാൻ പറ്റിയ സമയം: മാർച്ച് മുതൽ നവംബർ വരെ
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം?
ബങ്കെ ബിഹാരി ക്ഷേത്രം, ഉത്തർപ്രദേശ്
നിങ്ങൾ 'ബ്രജ് ഹോളി' അനുഭവിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ, ഹോളി ആഘോഷിക്കാനുള്ള ഒരു അതുല്യമായ അവസരം നിങ്ങൾക്ക് നഷ്‌ടമായെന്ന് ഉറപ്പിക്കാം. മഥുര, നന്ദഗാവ്, ബർസാന, ഗോകുൽ എന്നിവയും ഉത്തർപ്രദേശിലെ മറ്റ് സമീപ പ്രദേശങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്ന ബ്രജ് ധാം എന്നറിയപ്പെടുന്ന വൃന്ദാവനിൽ കളിക്കുന്ന നിറങ്ങളുടെ ഉത്സവത്തെ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. വൃന്ദാവനിലെ ബങ്കെ ബിഹാരി ക്ഷേത്രം ഈ വർണ്ണാഭമായ ആഘോഷത്തിൻ്റെ പ്രഭവകേന്ദ്രമാണ്. ഇവിടം ഹോളി സമയത്ത് നൂറുകണക്കിന് സന്ദർശകരെ ആകർഷിക്കുന്നു. ഭഗവാൻ കൃഷ്ണനു സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഏറ്റവും ഊർജ്ജസ്വലമായ ആഘോഷങ്ങളിൽ ഒന്നാണിത്. 1860-ൽ താൻസെൻ്റെ ഗുരുവും ശ്രീകൃഷ്ണൻ്റെ ഏറ്റവും വലിയ ഭക്തനുമായ സ്വാമി ഹരിദാസ് സ്ഥാപിച്ച ഈ ക്ഷേത്രത്തിന് രാജസ്ഥാനി വാസ്‍തുവിദ്യയാണ് ഉള്ളത്. അതിനുള്ളിൽ ത്രിഭംഗ ഭാവത്തിലുള്ള ശ്രീകൃഷ്ണൻ്റെ പ്രതിമയുണ്ട് . സ്വാമി ഹരിദാസ് നിധിവനിൽ തൻ്റെ അനുയായികൾക്കായി ഒരു ശ്ലോകം ആലപിക്കുമ്പോൾ ഭഗവാൻ കൃഷ്ണനും രാധയും അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ മുമ്പിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടുവെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. അപ്പോൾ അദ്ദേഹം ആ ദിവ്യ ജോഡികളോട് ലയിക്കാൻ അഭ്യർത്ഥിച്ചുവെന്നും ഇത് ബാങ്കെ ബിഹാരി വിഗ്രഹത്തിൻ്റെ സൃഷ്‍ടിയിലേക്ക് നയിച്ചുവെന്നുമാണ് വിശ്വാസം.
സന്ദർശിക്കാൻ പറ്റിയ സമയം: സെപ്റ്റംബർ മുതൽ മാർച്ച് വരെ
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം?
മഹാബോധി ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം, ബിഹാർ
ഗുപ്‍ത കാലഘട്ടം മുതൽ യുനെസ്കോയുടെ ലോക പൈതൃക സൈറ്റായ ബോധ് ഗയയിലെ മഹാബോധി ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം പൂർണ്ണമായും ഇഷ്‍ടികയിൽ നിർമ്മിച്ച ഏറ്റവും പഴയ ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ്. ബുദ്ധൻ ജ്ഞാനോദയം നേടിയ സ്ഥലമെന്ന നിലയിൽ ചരിത്രത്തിൽ പവിത്രമായ സ്ഥാനമുണ്ട്. മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ അശോക ചക്രവർത്തി ക്ഷേത്രത്തിന് അടിത്തറയിട്ടു. തുടർന്നുള്ള നിർമ്മാണങ്ങൾ നാലാം നൂറ്റാണ്ടിലും അഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിലും നടന്നു. ഈ വാസ്തുവിദ്യാ വിസ്മയത്തിന് സവിശേഷമായ ഒരു സമമിതി രൂപകൽപ്പനയുണ്ട്. ബീഹാർ ടൂറിസം വെബ്സൈറ്റ് അനുസരിച്ച് , അതിൻ്റെ ബേസ്‌മെൻ്റ് 4.45 മീറ്റർ (48 ചതുരശ്ര അടി) വീതിയുള്ളതും മുകളിൽ എത്തുന്നതുവരെ ഒരു സിലിണ്ടർ പിരമിഡിൻ്റെ രൂപത്തിൽ ഉയരുകയും ചെയ്യുന്നു. 51.81 മീറ്റർ (170 അടി) ഉയരമുള്ള ഈ ക്ഷേത്രം മതത്തിൻ്റെ പരമാധികാരത്തെ പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്ന ഛത്രങ്ങളാൽ കിരീടമണിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. പ്രധാന ക്ഷേത്രം കൂടാതെ, സമുച്ചയത്തിൽ പുണ്യ സ്ഥലങ്ങളും സ്തൂപങ്ങളും താമരക്കുളവും ഉണ്ട്, ഇവയെല്ലാം ബുദ്ധൻ്റെ ജ്ഞാനോദയത്തിൻ്റെ വിവിധ മുഖങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു.
സന്ദർശിക്കാൻ പറ്റിയ സമയം: ഒക്ടോബർ മുതൽ മാർച്ച് വരെ
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം?
കേദാർനാഥ് ക്ഷേത്രം, ഉത്തരാഖണ്ഡ്
സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് 3,584 മീറ്റർ (ഏകദേശം 11,759 അടി) ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ശക്തമായ കേദാർനാഥ് ക്ഷേത്രം ഗൗരികുണ്ഡിലെ ഗംഭീരമായ ഗർവാൾ ഹിമാലയത്താൽ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ശിവൻ്റെ 12 ജ്യോതിർലിംഗങ്ങളിൽ ഒന്നായ ഇത് പഞ്ചകേദാരങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ്. എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ജഗദ് ഗുരു ആദിശങ്കരാചാര്യ നിർമ്മിച്ച ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ ഈ പുരാതന അത്ഭുതത്തിനും മഹാഭാരതവുമായി ബന്ധമുണ്ട് .
1000 വർഷത്തിലേറെ പഴക്കമുണ്ടെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം, മോർട്ടാർ ഉപയോഗിക്കാതെ ഇൻ്റർലോക്ക് ചെയ്ത ശിലാഫലകങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് നിർമ്മിച്ച കല്ല് കരകൗശലത്തിൻ്റെ അത്ഭുതമാണ്. അതിൻ്റെ ചാരനിറത്തിലുള്ള കൽപ്പടവുകളിൽ പാലി ലിഖിതങ്ങളുണ്ട്. കൂടാതെ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ചുവരുകളിൽ ശ്രീകൃഷ്ണൻ, പാണ്ഡവർ, ദ്രൗപതി, മറ്റ് ഹിന്ദു ദേവതകൾ എന്നിവയുടെ പ്രതിമകൾ അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിൻ്റെ പ്രവേശന കവാടത്തിൽ ശിവൻ്റെ ദിവ്യ കാളയായ നന്ദിയുടെ ഗംഭീരമായ പ്രതിമയുണ്ട്. അകത്തെ ശ്രീകോവിലിലോ ഗർഭഗൃഹത്തിലോ, ക്ഷേത്രത്തിൽ ശിവൻ്റെ സദാശിവ രൂപമുണ്ട്. ഈ പ്രദേശത്തെ വെല്ലുവിളി നിറഞ്ഞ കാലാവസ്ഥ കാരണം, മഴക്കാലത്തും മണ്ണിടിച്ചിൽ പതിവായ സമയത്തും മഞ്ഞുകാലത്ത് മഞ്ഞുവീഴ്ച സാധാരണമായ സമയത്തും ക്ഷേത്രം അടച്ചിരിക്കും.
ടിക്കറ്റ് വേണ്ട, ഈ ട്രെയിനിൽ എല്ലാവർക്കും സൗജന്യയാത്ര!
സന്ദർശിക്കാൻ പറ്റിയ സമയം: മെയ് മുതൽ നവംബർ വരെ (മൺസൂൺ മാസങ്ങൾ ഒഴികെ - ജൂലൈ-ഓഗസ്റ്റ്, ചിലപ്പോൾ സെപ്റ്റംബർ)
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം?
ദിൽവാര ജൈന ക്ഷേത്രങ്ങൾ, രാജസ്ഥാൻ
സങ്കീർണ്ണമായ കൊത്തുപണികളോടുള്ള അഭിനിവേശമുള്ള വാസ്തുവിദ്യാ പ്രേമികൾ തീർച്ചയായും സന്ദർശിക്കേണ്ട സ്ഥലമാണ് സിരോഹിയിലെ മൗണ്ട് അബുവിലുള്ള ദിൽവാര ജൈനക്ഷേത്രങ്ങൾ. 11-ഉം 13-ഉം നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ, ഒരു സഹസ്രാബ്ദത്തിന് മുമ്പ് നിർമ്മിച്ചതാണെന്ന് വിശ്വസിക്കാൻ പ്രയാസമുള്ള തരത്തിൽ വളരെ സൂക്ഷ്മമായ ശിലാശയങ്ങളുണ്ട്. ഇന്ത്യയിലെ പല വാസ്തുവിദ്യാ വിസ്മയങ്ങളേക്കാളും മികച്ചതായി വിദഗ്ധർ കണക്കാക്കുന്ന ഈ ക്ഷേത്രങ്ങൾ അതിമനോഹരമായ കരകൗശലത്തിൻ്റെ തെളിവാണ്. രാജസ്ഥാനിലെ ആരവല്ലി മലനിരകൾക്ക് നടുവിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ ചുവരുകൾ മുതൽ തൂണുകൾ, മേൽത്തട്ട് വരെ, വിസ്മയിപ്പിക്കുന്നതാണ്. വാസ്തുപാൽ തേജ്പാൽ രൂപകല്പന ചെയ്തതും വിമൽ ഷാ നിർമ്മിച്ചതും ഈ സൈറ്റ് ജൈനർക്ക് മതപരമായ പ്രാധാന്യമുള്ളതാണ്. സമുച്ചയത്തിൽ വിമൽ വസാഹി, ലൂണ വസാഹി, പിത്തൽഹാർ, പരശ്വനാഥ്, മഹാവീർ സ്വാമി ക്ഷേത്രം എന്നിങ്ങനെ അഞ്ച് ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നു.
സന്ദർശിക്കാൻ പറ്റിയ സമയം: നവംബർ മുതൽ മാർച്ച് വരെ
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം?
കാണാക്കാഴ്ചകളാൽ സമ്പന്നം, നവംബറിലെ യാത്രകൾക്ക് ഈ ഇന്ത്യൻ സ്ഥലങ്ങൾ ബെസ്റ്റാ!
കന്ദരിയ മഹാദേവ ക്ഷേത്രം, മധ്യപ്രദേശ്
മധ്യപ്രദേശ് ടൂറിസം വെബ്സൈറ്റ് അനുസരിച്ച് , നൂറ്റാണ്ടുകളുടെ അവഗണനയ്ക്ക് ശേഷം 1850 കളിൽ ഖജുരാഹോ ക്ഷേത്രങ്ങൾ വീണ്ടും കണ്ടെത്തി. കാലത്തിൻ്റെ കെടുതികൾ സഹിച്ചുകൊണ്ട്, യഥാർത്ഥ 85 ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ 20 എണ്ണം മാത്രമാണ് നാശത്തെ അതിജീവിച്ചത്. ഖജുരാഹോയിലെ കാന്ദാരിയ മഹാദേവ ക്ഷേത്രം ഇന്ത്യയുടെ സമ്പന്നമായ സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിൻ്റെയും ഉജ്ജ്വലമായ കലാപരമായ ആവിഷ്കാരത്തിൻ്റെയും തെളിവായി ഇന്നും തലയുയർത്തി നിൽക്കുന്ന അത്തരത്തിലുള്ള ഒന്നാണ്. സങ്കീർണ്ണമായ മധ്യകാല രൂപകല്പനകൾക്ക് പേരുകേട്ട ഈ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം കലാപരമായ ഇന്ദ്രിയതയുടെ ആകർഷകമായ പ്രതിനിധാനമാണ്. 1025 നും 1050 നും ഇടയിൽ നിർമ്മിച്ച ഈ ക്ഷേത്രത്തിൻ്റെ ഘടന ഒരു കുന്നിന് സമാനമാണ്. ചണ്ഡേല രാജവംശത്തിലെ രാജാവായ ധംഗദേവനാണ് ബ്രഹ്മാവിനും വിഷ്ണുവിനുമൊപ്പം നാല് കൈകളുള്ള ശിവന് സമർപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം. കാമാത്മകവും ഇന്ദ്രിയപരവുമായ ചിത്രീകരണങ്ങളോടെ, ഖജുരാഹോ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഇന്ത്യയുടെ സാംസ്കാരിക വൈവിധ്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള സവിശേഷമായ കാഴ്ചപ്പാട് പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു.
സന്ദർശിക്കാൻ പറ്റിയ സമയം: ഒക്ടോബർ മുതൽ ഫെബ്രുവരി വരെ
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം?
അക്ഷർധാം ക്ഷേത്രം, ഡൽഹി
ഡൽഹിയിലെ സ്വാമിനാരായൺ അക്ഷർധാം ക്ഷേത്രം ഗിന്നസ് വേൾഡ് റെക്കോർഡ്സ് അംഗീകരിച്ച ഏറ്റവും വലിയ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രം എന്ന ബഹുമതി സ്വന്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. അഞ്ചുവർഷത്തെ ശ്രദ്ധേയമായ നിർമ്മാണ കാലയളവിനുശേഷം 2005 നവംബർ 6-ന് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. 11,000 വിദഗ്ധരായ കരകൗശല വിദഗ്ധരുടെ സംഭാവനകളും നിരവധി സന്നദ്ധപ്രവർത്തകരുടെ അചഞ്ചലമായ പിന്തുണയും സഹിതം, ബോചസൻവാസി ശ്രീ അക്ഷര പുരുഷോത്തം സ്വാമിനാരായൺ സൻസ്തയുടെ (BAPS) എച്ച്‌ഡിഎച്ച് പ്രമുഖ് സ്വാമി മഹാരാജിൻ്റെ ദർശകനായ സ്രഷ്ടാവിൻ്റെ സമർപ്പിത പരിശ്രമത്തിലൂടെയാണ് ഈ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം ജീവസുറ്റതാക്കിയത്.
108.5 മീറ്റർ (356 അടി) നീളവും 96.3 മീറ്റർ (316 അടി) വീതിയും 42.9 മീറ്റർ (141 അടി) ഉയരവുമുള്ള ഈ വാസ്തുവിദ്യാ മാസ്റ്റർപീസ് ശ്രദ്ധേയമായ അളവുകളിൽ ഉയരത്തിൽ നിൽക്കുന്നു. ക്ഷേത്ര സമുച്ചയത്തിൽ ഒരു സംഗീത ജലധാരയും ശാന്തമായ താമരത്തോട്ടവും ഉണ്ട്. അതിൻ്റെ ചുവരുകൾക്കുള്ളിൽ, സന്ദർശകർക്ക് മൂന്ന് എക്‌സിബിഷൻ ഹാളുകൾ സന്ദൃശിക്കാൻ സാധിക്കും. അത് ആകർഷകമായ ഇൻസ്റ്റാളേഷനുകൾ, വിദ്യാഭ്യാസ ഫിലിം പ്രദർശനങ്ങൾ, ആഴത്തിലുള്ള ബോട്ട് സവാരി എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു, ഇത് കലയുടെയും ആത്മീയതയുടെയും യഥാർത്ഥ അത്ഭുതമാക്കി മാറ്റുന്നു.
സന്ദർശിക്കാൻ പറ്റിയ സമയം: ഒക്ടോബർ മുതൽ മാർച്ച് വരെ
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം?
സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം, പഞ്ചാബ്
400 കിലോഗ്രാം സ്വർണ്ണ ഇലകൾ കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച ഒരു സ്വർണ്ണ താഴികക്കുടം, സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം അല്ലെങ്കിൽ അമൃത്സറിലെ ശ്രീ ഹർമന്ദിർ സാഹിബ്, സിഖ് മതത്തിൻ്റെ ഏറ്റവും വിശുദ്ധമായ ആരാധനാലയങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്. മൂന്നാമത്തെ സിഖ് ഗുരുവായ ഗുരു രാംദാസാണ് അതിൻ്റെ അടിത്തറയിട്ടു, ഗുരു അർജൻ ദേവ് അതിൻ്റെ പൂർത്തീകരണത്തിന് മേൽനോട്ടം വഹിച്ചതായും ഐതിഹ്യങ്ങൾ പറയുന്നു. ബാബ ബുദ്ധ ജി ആയിരുന്നു ആദ്യത്തെ പ്രധാന പുരോഹിതൻ. പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിൽ മഹാരാജ രഞ്ജിത് സിംഗ് ആണ് സ്വർണ്ണപ്പണി ഏറ്റെടുത്ത് നടത്തിയത്.
ഈ സിഖ് ക്ഷേത്രത്തിലെ കമ്മ്യൂണിറ്റി കിച്ചണിൽ ഓരോ ദിവസവും ഏകദേശം 20,000 പേർക്ക് സൗജന്യ ഭക്ഷണമോ ലംഗറോ വിളമ്പുന്നു. പ്രത്യേക അവസരങ്ങളിലും ഉത്സവങ്ങളിലും ഇത് 1,00,000 കവിയും. അമൃത് സരോവർ അല്ലെങ്കിൽ ശ്രീകോവിലിനു ചുറ്റുമുള്ള വിശുദ്ധ ജലസംഭരണി രോഗശാന്തി ഗുണങ്ങളുള്ളതായി പറയപ്പെടുന്നു. ക്ഷേത്ര മൈതാനം ശാന്തമായ പ്രഭാവലയം ഉയർത്തുന്നു, ചുറ്റുമുള്ള വെള്ളത്തിൽ മഹത്തായ ഘടനയുടെ പ്രതിബിംബം ഒരു കാഴ്ചയാണ്. പ്രത്യേകിച്ച് ദീപാവലി, ഗുരു പൂരബ് ഉത്സവങ്ങളിൽ ഇത് പ്രകാശിക്കുമ്പോൾ.
സന്ദർശിക്കാൻ പറ്റിയ സമയം: നവംബർ മുതൽ മാർച്ച് വരെ
എങ്ങനെ എത്തിച്ചേരാം?